مدیریت ریسک چیست و چه اهمیتی دارد؟

همانطور که میدانیم هر کسب و کاری با ریسک های متفاوتی مواجه است.همه پروژه ها در طول عمر خود با فرصت ها و تهدیدها و ریسک های متعددی روبرو میشوند.ریسک ها همان عوامل خطر ساز هستند که باعث ایجاد اختلال در کار و نابودی و از بین رفتن کسب و کارها و سرمایه میشوند.برای جلوگیری از این خطرهای احتمالی استفاده از مدیریت ریسک یک استراتژی اثر گذار و کاملا ضروری است.در این مقاله از سایت تی پی چارت درباره ریسک های احتمالی بازارهای مالی و سرمایه و مدیریت ریسک صحبت میکنیم پس تا پایان همراه ما باشید.

 

ریسک چیست؟

ابتدا به طور خلاصه با مفهوم ریسک آشنا میشویم و در ادامه به مبحث مدیریت ریسک میپردازیم.هر جایی که صحبت از سود و زیان باشد ریسک وجود دارد.ریسک به زبان ساده عبارت است از خطری که به علت عدم اطمینان در مورد وقوع حادثه ای در آینده پیش می آید و هر چقدر این عدم اطمینان بیشتر باشد اصطلاحاً گفته میشود ریسک زیادتر است.به عبارتی دیگر ریسک احتمال مواجه با خطر است.

این خطرات از منابع مختلفی از جمله عدم قطعیت منابع مالی،هزینه مطالبات،بدهی های قانونی،مسائل فناوری،خطرهای مدیریت استراتژیک،مسائل فناوری ،حوادث و بلایای طبیعی و خطرات عملیاتی مانند اعتصابات کارگری ناشی میشود.

در مورد بازارهای سرمایه ریسک همان اختلاف میان بازده واقعی و بازده مورد انتظار است،وقتی صحبت از ریسک یک دارایی می شود تغییرات احتمالی بازده آن دارایی در آینده مورد نظر است.به طور کلی دو نوع ریسک داریم:

ریسک قطعی یا خالص: در این نوع ریسک نتایج مورد انتظار قطعا ضرر هستند مانند ریسک ناشی از آتش سوزی ،تصادفات رانندگی و ..

ریسک سرمایه یا برد و باخت: در این نوع از ریسک ها هم امکان سود وجود دارد هم ضرر.سرمایه گذاری در بازار سهام و بازارهای مالی فارکس و ارزهای دیجیتال،تصمیم یک مدیر در مورد راه اندازی خط تولید جدیدو موضوعاتی از این قبیل شامل ریسک برد و باخت میشوند.

انواع ریسک مالی 

در ادمه چند نمونه از خطرهای مالی را نام میبریم:

-ریسک بازار

-ریسک نقدینگی

-ریسک اعتباری

-ریسک عملیاتی

-ریسک سیستماتیک

-منبع ریسک

مدیریت ریسک چیست؟

مدیریت ریسک (Risk Management) فرآیندی مستمر برای شناسایی ،تجزیه و تحلیل ،ارزیابی و اولویت بندی خطرات احتمالی ،نظارت بر کنترل ریسک و منابع مالی و استفاده بهینه از منابع برای به حداقل رساندن اثرات نامطلوب زیان است.یک برنامه مدیریت ریسک موفق به سازمان کمک میکند تا طیف کاملی از ریسک هایی را که با آن مواجه است در نظر بگیرد.

مدیریت ریسک همچنین رابطه بین انواع مختلف ریسک های تجاری و تأثیر زنجیر وار آنها را بر اهداف استراتژیک سازمان بررسی می کند.فورستر در این مورد بیان میکند:ما ریسک ها را مدیریت نمیکنیم که ریسک نداشته باشیم در واقع ریسک ها را مدیریت می کنیم تا ببینیم کدام ریسک ها ارزش پذیرش را دارند،کدامشان ما را به هدفمان نزدیک تر میکنند یا سود کافی برای پذیرش را دارند.

بنابراین مدیریت ریسک تاکید دارد که ریسک اتفاق می افتد و اقدامات لازم برای مقابله با ریسک و کنترل آن را انجام میدهد.

 

چرا مدیریت ریسک مهم است؟

با اجرای طرح مدیریت ریسک و در نظر گرفتن خطرات و حوادث مختلف احتمالی،یک سازمان یا فرد میتواند از احتمال وقوع آن جلوگیری کرده و یا در صورت وقوع میتواند به بهترین شیوه آن را مدیریت کرده و اثرات مضر آن را کاهش دهد.امروزه خطرهایی که سازمان های مدرن و در بخش های مالی سرمایه گذاران در بازارهای مالی با آن روبرو هستند به دلیل سرعت سریع جهانی شدن ،پیچیده تر شده اند.

خطرات و تهدیدهای جدید به طور مداوم در حال ظهور هستند که اغلب به استفاده فراگیر از فناوری دیجیتال مربوط می شوند و توسط آن ایجاد می شوند.از این رو مدیریت ریسک هیچ زمانی مهم تر از الان نبوده است.

مهم نیست که در چه زمینه ای فعالیت می کنید و یا چه کالا و خدماتی ارائه میکنید و یا در کدام بازار سرمایه گذاری کرده اید،کسب و کار انفرادی دارید و یا یک سازمان هستید،اجرای مدیریـت ریسک به شما این امکان را می دهد تا با بررسی روند گذشته و روند پیش رو و عوامل تاثیر گذار ،راههای برای بهبود روش و همچنین کسب نتیجه بهتر را ارائه نمایید.

پیشنهاد مطالعه:مدیریت سرمایه در فارکس،راز پنهان موفقیت دربازار

 

ساختار مدیریت ریسک چگونه است؟

به طور معمول ساختار مدیریت ریسک شامل شناسایی و تعیین اهداف،شناسایی ریسکها ،ارزیابی ریسک،تعریف پاسخ ها و نظارت است.بسته به نوع کسب و کار ممکن است این مراحل تغییر کند.

فرآیند اجرای مدیریت ریسک

فرآیند اجرای مدیریت ریسک شامل مراحل زیر است که در ادامه به معرفی آن پرداخته ایم،توجه داشته باشید همانطور که قبلا اشاره کردیم بسته به نوع پلتفرم این مراحل ممکن است متفاوت باشد.

مرحله اول تعیین اهداف است: در این مرحله از risk management اهداف مهم و کلیدی کسب و کار خود و یا سازمان را شناسایی و تعیین کنید.پیش از انجام پروژه ها و معاملات یک استراتژی تعیین کنید و مشخص کنید برای رسیدن به اهداف تعیین شده چقدر باید ریسک کرد.

مرحله دوم شناسایی ریسک های احتمالی است: در این مرحله از مدیریـت ریسک باید تمام ریسک هایی که میتواند تاثیر مثبت و یا منفی بر عملکرد سازمان و یا کسب و کار داشته باشد را شناسایی کرد.باید یک لیست از این خطرات احتمالی را تهیه کنید و همیشه به روز رسانی کنید.

مرحله سوم ارزیابی ریسک است: در این مرحله باید ریسک های شناسایی شده را ارزیابی و تجزیه و تحلیل کنید تا احتمال  وقوع و میزان تاثیرگذاری هر کدام را تعیین کنید.سپس آنها را الویت بندی کنید و بسنجید که خطرات موجود تا چه اندازه نا مطلوب هستند و تا چه میزان حاضر به تحمل این ریسک هستید.

این ماتریس را ماتریس ارزیابی ریسک  معرفی میکنند که نمایشی بصری از ماهیت و تاثیر ریسک های یک شرکت را نشان میدهد.

مرحله چهارم ارائه راه حل میباشد: در این مرحله به ریسک پاسخ داده میشود.یعنی باید برای هر نوع ریسک یک راه حل مناسب ارائه شود تا درصورت وقوع ریسک مورد نظر اقدامات لازم را در برخورد با آن انجام دهید تا ضررهای احتمالی آن به حداقل برسد.

مرحله پنجم نظارت و کنترل است: در پایان باید بر روی استراتژی مدیریت ریسک نظارت کافی داشته باشید و بررسی کنید که آیا کنترل ها همانطور که در نظر گرفته شده اند کار میکنند؟آیا میتوان آنها را بهبود بخشید؟فعالیتهای نظارتی باید عملکرد را اندازه گیری کند و شاخص های ریسک کلیدی باشد که ممکن است باعث تعییر در استراتژی شود.

انواع مدیریت ریسک

با توجه به اهداف سازمانها و ریسک هایی که ممکن است با آن مواجه یشوند مدیریت ریسک نیز به انواع مختلف دسته بندی میشود.که در ادامه به مهمترین نوع ریسک ها اشاره میکنیم.

۱-مدیریت ریـسک پروژه

فرآیندی است که در آن ریسک های احتمالی پروژه شناسایی و تجزیه و تحلیل و ارزیابی و کنترل میشود تا موفقیت پروژه هم از نظر اجرا و هم کیفیت تضمین شود.مدیران پروژه باید انواع مختلف ریسک های مربوط به پروژه را شناسایی و کنترل کنند همچون ریسک هزینه که شامل برآورد رویدادهایی است که بر هزینه های اجرای پروژه تاثیر میگدارد زیرا اشتباه در محاسبه هزینه ها ممکن است منجر به شکست پروژه شود.

همچنین شناسایی و ارزیابی ریسک زمان بندی انجام پروژه که رخدادهای برنامه ریزی نشده ای است که باعث تاخیر در اجرای پروژه میشود و ریسک عملکرد که زمانی ایجاد میشود که نتایج پروژه با مشخصات پروژه مطابقت ندارد.

مدیریت ریسک پروژه احتمال وقوع خطاها ،تاخیر در پروژه و یا افزایش هزینه ها را کاهش میدهد.

۲-مدیریت ریسک در بازارهای مالی

این بخش از Risk Management مربوط به سرمایه گذاری و معامله در انواع بازارهای مالی است که مهم ترین جنبه های آن را عنوان میکنیم.

مدیریت ریسک در فارکس:

 نوسانات زیاد در بازار فارکس  طیف وسیعی از فرصتها را با درجات مختلفی از ریسک ها در پیش و روی سرمایه گذاران قرار میدهد.تشخیص روند بازار از ضروریات معامله در فارکس است تا بتوانید سرمایه خود را مدیریت کنید.

مدیریت ریسک در فارکس مجموعه ای از اقدامات است که در معامله باید انجام دهید تا ضرر خود را به حداقل و سود را به حداکثر برسانید.اقداماتی از قبیل شناسایی عوامل تاثیر گذار بر قیمت سهام و روند بازار،تعیین حد سود و حد ضرر که در این نقاط از معامله خارج شوید،تعیین استراتژی معاملاتی،تعیین هدفهای قابل دسترسی و عاقلانه.

مدیریت ریسک در ارزهای دیجیتال:

بازار ارزهای دیجیتال ریسک های بزرگتر و سنگین تری نسبت به دیگر بازارهای مالی دارد زیرا اساساً وجه قانونی ندارند و قابل پیگیری نیستند ،از این رو risk management در این بازار اهمیت ویژه ای دارد.

اولین مورد شناسایی تهدیدهای اصلی و اساسی در این بازار است،پیگیری مداوم خبرهای مرتبط با این حوزه،مدیریت سرمایه و اینکه میزان کمتری از سرمایه تان را در این بازار وارد کنید،مورد بعدی که باید بدان توجه کنید این است که با توجه به عدم مقبولیت قانونی ارزهای دیجیتال بهتر است در معاملات کوتاه مدت و نوسان گیری شرکت کنید و از سرمایه گذاری طولانی مدت اجتناب کنید.

پیشنهاد مطالعه:3 روشی که ارزهای دیجیتال می توانند تجارت جهانی را تغییر دهند.

مدیریت ریسک در بورس

در بازارهای مالی همچون بورس مدیریت ریسک فرآیند شناسایی و تجزیه و تحلیل و پذیرش ریسک در سرمایه گذاری است.و بررسی پتانسیل های زیان در یک سرمایه گذاری که با توجه به آن تصمیم به انجام یا عدم انجام آن سرمایه گذاری گرفته شود.

۳-مدیریـت ریسک زنجیره تامین

مدیریـت ریسک زنجیره تا‌ٔمین (SCRM) فرآیند شناسایی،ارزیابی و کنترل و کاهش ریسک های زنجیره تأمین مانند مشکلات در تأمین مواد اولیه،نوسانات در قیمتها و یا تغییر در نیازهای مشتریان در یک سازمان  است.مدیـریت ریسک زنجیره تأمین با نحوه مدیریت جریان کالاها در ارتباط است.

این بخش شامل فرآیندهایی است که به تبدیل مواد خام سازمان به محصولات و خدمات نهایی مربوط میشود،این فرآیند شامل برنامه ریزی و مدیریت فعالیتهای مربوط به تدارکات ،تبدیل و همچنین عملکردهای مدیریت لجستیک است.

۴-مدیریـت ریسک عملیاتی

مدیریت ریسک عملیاتی شامل شناسایی و ارزیابی ریسک های مرتبط با فعالیتهای عملیاتی سازمان مانند فعالیتهای روزانه یک سازمان از قبیل ،نوع فعالیت مدیران،اعتصابات کارکنان،عدم ایمنی کارکنان،بی ثباتی در فرآیندهای کاری است.مدیریت ریسک عملیاتی به دنبال پیشگیری از اشتباهات انسانی و سیستمی،نقص فعالیتهای روزانه،مشکلات فنی و اختلالات سیستمی و سایر فعالیتهای عملیاتی سازمان است.

همچنین به دنبال بهبود فرآیند های عملیاتی و کاری و به کارگیری فناوری های جدید برای بهبود عملکرد سازمان و افزایش بهره وری است.

۵-مدیریـت ریسک استراتژیک

این نوع مدیریت ریسک شامل شناسایی و مدیریت ریسک‌های مرتبط با وضعیت استراتژیک یک سازمان مانند شرایط رقابت در بازار، تغییر سلیقه مشتریان،راهبردهای مدیریتی سازمان و گسترش فناوری‌های نوین است.

۶-مدیریت ریسک فناوری اطلاعات

در این فرآیند ریسک های مرتبط با فناوری اطلاعات مانند،نقض امنیت داده ها و حریم خصوصی،حملات سایبری و خطرات دیگر مرتبط با این بخش شناسایی شده و برای کاهش این ریسک ها روشهایی مانند استفاده از ابزارهای محافظتی و امنیتی،ایجاد فرآیندهای کنترلی و ..انجام میشود.

اهداف مدیریت ریسک

مدیریت و ارزیابی ریسک ها بهترین راه برای پیشگیری و یا مقابله با تهدیدها و خطرات احتمالی است از این رو هدف اصلی مدیریت ریسک شناسایی و مقابله با ریسک های احتمالی است.همچنین مدیریـت ریسک به بررسی ریسک های داخلی و ریسک های خارجی که اثرات منفی دارند میپردازد.به طور کلی اهداف مدیریت ریسک در چهار قسمت تعریف میشود:

۱- تعریف استراتژی مدیریت ریـسک

۲-شناسایی و تجزیه و تحلیل ریسک ها

۳-تعیین راهکار برای پاسخ به ریسک ها

۴-برنامه ریزی برای آینده

بنابراین هدف مدیریت ریـسک ایجاد امنیت در سازمان و محیط کار و همچنین ایجاد امنیت در سرمایه گذاری و سود آوری است.

مزایای مدیریت ریسک

مهمترین مزایای اجرای مدیریت ریـسک در سازمان و یا کسب و کار فردی و سرمایه گذاری عبارت است از:

• -کاهش ضررهای احتمالی و کاهش هزینه ای سازمان
• -کمک به بهبود و رشد سازمان و کسب و کار
• -پیشگیری از وقوع حوادث و خطرات
• -افزایش ثبات عملیات تجاری
• -افزایش سودآوری و بهره وری
• -ایجاد محیط کار امن و مطمئن
• -عملکرد مطمئن در برابر آسیب های احتمالی

جمع بندی

در این مقاله با مفهوم ریسک و مدیریت ریسک و انواع آن آشنا شدید.مدیریت ریسک از آن جهت مهم است که این امکان را به شما می دهد که خطرات و تهدیدهای مربوط به شغل و کسب و کارتان و یا سازمان را شناسایی کنید و پیش از وقوع آنها اقدامات لازم را جهت پیشگیری از وقوع آن و یا کاهش ضررهای آنها انجام دهید.

به طور کلی مدیریت ریـسک چگونگی کنترل ریسک ها را تعریف میکند ولی صرفا هدفش کاهش خطرات نیست بلکه با تعیین استراتژی های کارآمد کمک میکند تا ریسک های اجتناب ناپذیر به بهترین شکل ممکن رفع شوند.